Adviserend onderzoeker : voor het Ventilus-project is een ondergrondse hoogspanningslijn de enige optie.
Hoogspanningsverbinding Ventilus kan enkel op gelijkstroom door W-VL
“Enkel een ondergrondse aanleg op gelijkstroom is mogelijk in het Ventilus-dossier.” Dat is het besluit van adviserend onderzoeker Filip Vanaeken na bijna 3 jaar actief onderzoek. Die conclusie houdt rekening met de ernstige gezondheidsrisico’s en de technische risico’s van het huidige voorstel op bovengrondse wisselstroom. “Het is maatschappelijk compleet onaanvaardbaar om tienduizenden omwonende en werkende mensen met een nieuw project bloot te stellen aan de zeer hoge magnetische wisselvelden van de voorgestelde GRUP Ventilus op wisselstroom, terwijl het technisch volledig ondergronds op gelijkstroom kan zonder gezondheidsgevolgen”, besluit de onderzoeker.
“Het voorgestelde Ventilus-hoogspanningsproject van netwerkbeheerder Elia dient voor het toekomstige transport van elektriciteit vanuit de Noordzee via een bovengrondse dubbele hoogspanningsverbinding op wisselstroom met een vermogen van 6 miljard Watt (= 6 GigaWatt). In de Ventilus-aanvraag zijn 25 West-Vlaamse gemeenten betrokken. Volgens het laatste voorstel van Elia gaan onze toekomstige stroomverbindingen vanuit de Noordzee via het aangekondigde energie-eiland naar de kust verlopen naar Ventilus tussen Zeebrugge en Avelgem. Op het energie-eiland zal 1,4 miljard Watt aan elektriciteit van het Verenigd Koninkrijk toekomen met een gelijkstroomverbinding en de 3,5 miljard Watt van nieuwe offshore windturbines in de Noordzee. Met ondergrondse wissel- en gelijkstroomverbindingen van het energie-eiland zou de stroom worden getransporteerd tot achter de kustlijn en zouden de gelijkstroomverbindingen worden omgezet naar wisselstroom om die stroom met Ventilus bovengronds verder landinwaarts te transporteren. Tussen Zeebrugge en Avelgem wordt bijkomend nog de aansluiting van 600 miljoen Watt wisselstroom van onshore windturbines voorzien op Ventilus. Bij de gelijkstroomverbinding met Denemarken van 1,4 tot 2 miljard Watt is nog onvoldoende duidelijkheid over de mogelijke aansluiting op Ventilus.”
Vooruitgang in de onderzoeken
“Al bij de voorstelling van het Ventilus-project voor de infomarkten in mei 2019 ben ik, Filip Vanaeken van bouwkundig onderzoekkantoor Adexon Expertises uit Meulebeke, gestart met een persoonlijk onderzoek van het huidig voorstel voor Ventilus en de mogelijke realiseerbare alternatieven op gelijkstroom zonder risico’s voor de omgeving. Na de infomarkten van Elia en tijdens de stakeholdervergaderingen in 2020, bleef ik verder onderzoek uitvoeren en constructief aantonen dat Ventilus op ondergrondse gelijkstroom realiseren wel mogelijk is. Nadien heb ik de resultaten van de toen 600-tal uren onderzoek gebundeld in het opgemaakte verzoekschrift dat samen met de burgergroepen eind oktober 2020 werd ingediend in het Vlaams Parlement. Vervolgens stelde bevoegd minister Demir in mei 2021 intendant Guy Vloebergh aan om meer duidelijkheid te geven aan de vele burgergroepen en de 25 betrokken burgemeesters. Zowel de bijkomend aangestelde professor Van Hertem met specialisatie in hoogspanningsnetwerken, als netwerkbeheerder Elia hebben reeds bevestigd dat een volledig ondergrondse realisatie van Ventilus op gelijkstroom technisch mogelijk is maar bepaalde nadelen heeft, zoals de hogere kostprijs, een langere uitvoeringstermijn en een alternatieve duurdere reserveverbinding voor de Stevin-verbinding. De gelijkstroomuitvoering van Ventilus bestaat uit 3 ondergrondse kabelverbindingen naar sterke knooppunten op land, namelijk naar bvb. Mercator en Courcelles via Avelgem. Op die manier wordt het voorgestelde Ventilus-project door West-Vlaanderen gecombineerd met het voorgestelde nieuw hoogspanningsproject ‘Boucle du Hainaut’ dwars door de provincie Henegouwen. Dan kan het transport van de groene stroom in beide provincies op een maatschappelijk verantwoorde manier gebeuren zonder gezondheidsrisico’s.”
De gezondheidsrisico’s
“Er is in Vlaanderen geen wetgeving over de elektromagnetische velden van hoogspanningslijnen ter bescherming van de gezondheid van omwonenden. Volgens de website van Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid bestaan er enkel statistische onderzoeken die een verhoogd risico voor kinderleukemie aantonen met de schadelijke magnetische wisselvelden. Een richtwaarde van de Vlaamse Overheid is 0,4 microTesla voor langdurige blootstelling uit voorzorg voor kinderleukemie. De berekende waarde van ongeveer 12 microTesla door Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid is bij de voorgestelde jaargemiddelde langdurige belasting 30 keer de richtwaarde voor langdurige blootstelling in het Binnenmilieubesluit. Dit betekent dat er bij die jaargemiddelde belasting een onbewoonbare zone ontstaat van minstens 110 tot 180 meter breed. Gedurende korte periodes als alle windturbines draaien is er tot 24 microTesla, die tot 60 keer de richtwaarde is van 0,4 microTesla. Kortstondig kunnen de magnetische velden tot zelfs meer dan 90 keer de richtwaarde zijn bij onderhoud van de parallelle Stevin-verbinding tussen Zeebrugge en Zomergem.
In het ingediende verzoekschrift bij het Vlaams Parlement staan tientallen wetenschappelijke internationale onderzoeken van vele andere ernstige gezondheidsrisico’s van de magnetische wisselvelden waarvan Departement omgeving blijkbaar niet op de hoogte is. Het gaat hierbij over een verhoogde kans bij kinderen van leukemie (tot 600 m ver) en hersentumoren vanaf reeds 0,1 microTesla, en lymfeklierkanker vanaf 0,2 microTesla. Bij volwassenen gaat het over onder meer leukemie (tot 400 m ver), hersentumoren, huidkanker, borstkanker (tot 300 m ver), Alzheimer (studie op 4,7 miljoen personen), ALS, dementie, spontane abortus en zelfs vrouwelijke onvruchtbaarheid tot op 1.000 meter van hoogspanningslijnen. De wetenschappelijke onderzoeken werden wereldwijd uitgevoerd op miljoenen mensen door honderden experten maar wel bij lichtere vermogens dan het recent mogelijke hoge transportvermogen van 6 miljard Watt van Ventilus. Hierdoor zijn de mogelijke gezondheidsrisico’s hoogstwaarschijnlijk nog sterker aanwezig dan in de meeste reeds gekende onderzoeksresultaten. Wat zal er gebeuren met de duizenden betrokken omwonenden rond de voorgestelde Ventilus-hoogspanningslijnen in het stadscentrum van Deerlijk en Izegem? Gelijkstroom heeft geen gezondheidsrisico’s omdat hierbij geen wisselend magnetisch veld aanwezig is.”
Het Recht op een Gezond Leefmilieu
“De bescherming van de gezondheid van mensen en het recht op een gezond leefmilieu staan onder meer vermeld in de Belgische Grondwet en het Werkingsverdrag van de Europese Unie en binnenkort ook in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het Werkingsverdrag van de EU vermeldt duidelijk dat het voorzorgsbeginsel moet toegepast worden. Unesco omschreef reeds in 2005 het voorzorgsprincipe als: ‘Wanneer menselijke activiteiten moreel onaanvaardbare schade kunnen veroorzaken die wetenschappelijk aannemelijk maar ook onzeker is, moeten maatregelen worden genomen om deze schade te voorkomen of te beperken. Moreel onaanvaardbare schade verwijst naar schade aan mensen of het milieu die: een bedreiging is voor het leven of de gezondheid van de mens, of ernstig en onomkeerbaar is, of onrechtvaardig is voor de huidige of toekomstige generaties, of toegebracht wordt zonder rekening te houden met de mensenrechten van de personen die erdoor getroffen worden.’ Het Voorzorgsprincipe is dus volgens Unesco van toepassing voor reeds minder dan 0,1 microTesla aan magnetische wisselvelden. Ter vergelijking met de berekende magnetische veldwaarden krijgen we blootstellingswaarden van 120 keer, 240 keer en tot zelfs 370 keer het Voorzorgsprincipe waarbij reeds mogelijke gezondheidsrisico’s in statistische onderzoeken werden vastgesteld. Bij een correcte strikte toepassing van het Voorzorgsprincipe kan het voorgesteld Ventilus-project met bovengrondse wisselstroom zelfs niet vergund worden.
Met dit nieuw project wordt bovendien een impact op de gezondheid en leefbaarheid van meerdere generaties van tienduizenden omwonenden gecreëerd gedurende de levensduur van de verbinding van vermoedelijk minstens 50 jaar. Het ontbreken van Vlaamse wetgeving en het negeren van het grondwettelijk recht op een gezond leefmilieu kan zorgen voor een nog veel groter gezondheidsschandaal bij dit nieuwe project dan het huidige PFOS- schandaal !”
De technische risico’s
“Naast de gezondheidsrisico’s is er ook de technische beperking die gecreëerd wordt door het huidig wisselstroomvoorstel om in de toekomst hoogspanningsverbindingen ondergronds te plaatsen. De ondergrondse wisselstroomverbindingen van de huidige offshore windmolenparken en van de recente Stevin-hoogspanningsverbinding veroorzaken weerstanden voor resonantieverschijnselen. Het West-Vlaamse hoogspanningsnetwerk zit volgens een studie van Elia op technisch vlak momenteel met 151,4 HZ reeds diep onder de kritische risicogrens van 250 Hz van mogelijke stabiliteitsproblemen en dicht tegen de problematische 100 Hz. Bij 0 km ondergronds in het huidig voorstel komen we terecht op 116 Hz, bij de voorgestelde 8 km op 111 Hz en net boven de gevaarlijke risicozone van 110 Hz tot 100 Hz. Zelfs zonder ondergrondse aanleg wordt het huidige wisselstroomnetwerk reeds veel onstabieler waardoor ondergrondse aanleg technisch een experiment zou zijn. Bovendien zorgt de resonantieverschuiving door Ventilus voor grote beperkingen op latere ondergrondse aanleg van lichtere hoogspanningsverbindingen in West-Vlaanderen maar ook voor beperkingen van ondergrondse aansluitingen van toekomstige groene energieprojecten voor onze kust in de Noordzee. Ondergrondse gelijkstroomverbindingen hebben die negatieve resonantieverschijnselen en beperkingen niet.”
Huidige stand van het Ventilus-project
“De meerderheid van de betrokken burgemeesters heeft reeds de Vlaamse Overheid aangeschreven om minister Demir duidelijk te maken dat alleen een ondergrondse aanleg op gelijkstroom wordt toegelaten in hun gemeente. De opdracht van de intendant is bovendien binnenkort afgelopen maar vele vragen blijven onbeantwoord. Ook de bijkomende studie van de impact op de land- en tuinbouw en de gevolgen voor dieren die werd afgerond midden 2021, werd nog steeds niet gedeeld met de burgergroepen en burgemeesters. Het is onverantwoord dat er binnenkort door de beleidsmensen zou gekozen worden om opzettelijk de gezondheid van de tienduizenden omwonende en werkende mensen te laten aantasten door de realisatie van dit nieuw hoogspanningsproject dat perfect ondergronds kan zonder gezondheidsrisico’s. Die mensen willen geen kanker of andere gezondheidsaantastingen!
Momenteel onderzoek ik om eventueel in meerdere betrokken gemeenten grote volksraadplegingen te organiseren zodat elke inwoner kan stemmen over een gezonde toekomst met Ventilus op ondergrondse gelijkstroom of het huidige voorstel met de aantasting van de gezondheid en leefbaarheid voor tienduizenden betrokken omwonende en werkende mensen over meerdere generaties.
Hierbij wil ik alvast een oproep doen aan de vele duizenden betrokkenen om het ingediende verzoekschrift (klik hier) bij het Vlaams Parlement te lezen via de zoektermen ‘verzoekschrift Ventilus’ om op de hoogte te zijn van de vele zware risico’s van het huidig wisselstroomvoorstel voor Ventilus en de noodzaak om Ventilus op gelijkstroom te realiseren. Achteraan staan meer dan 200 bronnenverwijzingen”
Besluit van Ventilus-onderzoeken en overleggen
“Ventilus kan enkel ondergronds op gelijkstroom zonder risico’s voor de gezondheid en zonder een verhoogde kans op instabiliteit van het hoogspanningsnetwerk door resonantiepieken. Vele tientallen internationale wetenschappelijke statische en epidemiologische onderzoeken duiden op een sterk verhoogde kans op ernstige gezondheidsaantastingen rond hoogspanningsverbindingen op wisselstroom zoals leukemie, hersentumoren, lymfeklierkanker, huidkanker, borstkanker, dementie, ALS, Alzheimer en vrouwelijke onvruchtbaarheid . De studies werden op miljoenen mensen uitgevoerd door honderden gespecialiseerde experten maar wel bij lichtere hoogspanningsverbindingen dan de zeer recente hoge transportcapaciteit van 6 miljard Watt van Ventilus. Het Recht op een Gezond Leefmilieu en het Voorzorgsprincipe dienen toegepast te worden bij nieuwe projecten waardoor een vergunningstoekenning van het huidige voorstel op bovengrondse wisselstroom maatschappelijk onverantwoord is. Het huidige wisselstroomvoorstel kent totaal geen draagvlak bij de bezorgde bevolking en lokale besturen. De realisatie op gelijkstroom komt ten goede aan de stabiliteit van het Belgische hoogspanningsnetwerk tegen storingen door resonanties en zorgt bovendien dat er in de toekomst geen technische beperking ontstaat in West-Vlaanderen om huidige lichtere hoogspanningsverbindingen bij latere verzwaringen ondergronds te plaatsen ten voordele van de gezondheid van omwonenden.
Na meer dan 2.000 uren onderzoek, overleggen en informeren in het Ventilus-project vind ik het huidige voorstel zowel een onverantwoord gezondheidsexperiment op de betrokken bevolking, als een technisch experiment om ten koste van de algemene veiligheid de stabiliteitslimieten van ons hoogspanningsnetwerk te ontdekken. Het is noodzakelijk dat de Vlaamse Regering spoedig tot inzicht komt om voor de gezondheid en leefbaarheid van de betrokken bevolking te kiezen en de vergunningsaanvraag met een uitvoering van Ventilus op ondergrondse gelijkstroom aan Elia op te leggen zodat de realisatie snel kan goedgekeurd worden met een groot draagvlak bij de bevolking. Hierdoor kunnen meerdere jaren tijdverlies door vele rechtszaken worden vermeden en kan het transport van de nieuwe groene stroom volledig op een verantwoorde duurzame manier gebeuren op gelijkstroom zonder gezondheidsrisico’s en andere hinder voor tienduizenden betrokkenen over meerdere generaties.”
Filip Vanaeken Adviserend onderzoeker van het Ventilus-hoogspanningsproject Opmaker van het ingediend verzoekschrift (61 pagina’s) bij het Vlaams Parlement ventilus@adexonexpertises.be
